garðurinn okkar: Jarðarberjaakrar að eilífu

Let me take you down | 'Cause I'm going to Strawberry Fields | Nothing is real

Jarðarber af óþekktri tegund eru ræktuð á austursvölunum. Í byrjun sumars voru þar 3 plöntur, tvær sem okkur voru gefnar á síðasta ári og ein frá 2008, en nú eru þær orðnar hátt í 20. Tveimur af upprunalegu plöntunum var nefnilega leyft að dreifa sér villt og galið með renglum (e. runners) í allt sumar.

Þröngt á þingi og renglur út um allt.

Vöxturinn hefur verið með ágætum og eins og segir á blomaval.is þurfa jarðarber "ekki að standa í beinni sól, þau eru góð á milli runna sem varpa ekki of miklum skugga á þær." Þessar plöntur fá nóg af morgunsólinni þegar henni er að skipta.

Það væri auðvitað æskilegt ef meiri sólar nyti við, enda gæfi þá plantan af sér fleiri ber. Á havenyt.dk segir frá leyndarmálum jarðarberjaræktunar:

Jordbær trives som plante bedst i halvskygge under skovlignende forhold, men den sætter mange flere bær i fuld sol. Groft sagt, er hemmeligheden ved at dyrke jordbær, at plante dem i solen og give dem de forhold, som planterne behøver for at trives, nemlig fugtighed helt op i jordoverfladen og masser af humus i jorden.

(Stutt þýðing: Kjöraðstæður jarðarberjaplöntunnar eru hálfskuggi en fleiri ber fást í fullri sól. Í grófum dráttum er leyndarmálið við að rækta jarðarber næg sól, rakur jarðvegur og nóg af lífrænum efnum í jörðinni).

Reyndar eru sumar plantnanna saman í potti, sem getur verið óæskilegt. Eins og segir á howdididoit.com á að vera bil á milli til að tryggja að hver planta fái næga sól:

Unless you have very large containers, place only one plant in each container; strawberry plants should be about two feet [60 cm] apart from each other so that they get plenty of sunlight.

Þessar er búið að klippa frá móðurplöntunum.
Til mikils er vænst af þeim næsta sumar.

Á askmumnow.com segir að 8-10 cm skuli vera á milli plantna í pottum og að pottarnir skuli vera um 30 cm víðir. Byrja má þó á minni potti og þumalputtareglan er, eins og segir á gardenaction.co.uk, "If the plants outgrow the pot (the roots start popping out of the base of the pot) then pot into a slightly larger pot."

Auðveldara er að athuga með ber og annað sem tengist plöntunum ef þær eru ekki að flækjast hver í annarri.

Ein ný í myndarlegum potti á svalagólfinu.

Fyrir óvana getur verið erfitt að átta sig á hvernig fjölgun með renglum á sér stað og hvernig slíkri fjölgun er stjórnað og hún aðstoðuð. Í stuttu máli er best að bíða eftir því að litlir vísar að rótum, nokkurs konar hnúar, byrji að myndast við endann á renglunni og þá er renglan fest niður í mold, t.d. með hálfri bréfaklemmu, svo hún fjúki ekki til.

Tvær í takinu í þessum potti.

Klippa má á tengslin við móðurplöntuna þegar dótturplantan er orðin nægilega rótföst og búin að mynda fínan vöxt ofan moldar.

Á eftirfarandi síðu eru fínar leiðbeiningar um 'runners' og annað sem tengist jarðarberjum, með skýringarmyndum:
makearainbow.typepad.com/.../2007/06/strawberry_runn
makearainbow.typepad.com/.../2007/10/potting-on-the
makearainbow.typepad.com/.../2008/03/strawberries

Brotin bréfaklemma notuð til að halda á meðan plantan festir sig.
Renglur sem nýgræðingar reyna að skjóta út eru
klipptar af jafnóðum svo þeir einbeiti sér að eigin vexti.

Um jarðarber og ræktun þeirra er aðeins fjallað í Mbl. 21. júní 2004:

Jarðarberin má rækta á ýmsan hátt, t.d. í beði, kerjum eða pottum eða gróðurskálum. [...]. Til að flýta uppskerunni er best að rækta jarðarber í gróðurreit eða undir hlíf á sólríkum og skjólgóðum stað. Þau vaxa samt ágætlega án aðstoðar en uppskeran er þá seinna á ferðinni. Gæta þarf að vökvuninni sérstaklega um blómgunar- og sprettutímann.

Auðvelt er að fjölga jarðarberjaplöntum því [þær] mynda renglur sem síðan ræta sig í moldinni. Eigi ekki að fjölga [plöntunum] eru þessar renglur fjarlægðar strax, svo plantan leggi ekki of mikla orku í vöxt þeirra.

Skynsamlegt er hins vegar að taka frá gróskulegar renglur til fjölgunar, því plönturnar duga ekki nema í u.þ.b. 5-7 ár. Renglunum er þá stungið í mold og með tímanum vaxa upp nýjar plöntur.

Einnig er ræktað kál í kerjum á svölunum og hefur það braggast og bragðast vel, þótt reyndar hafi hvítkálið misheppnast og hnúðkálið ætli ekki að verða fullorðið.